Ο τρομερός σεισμός που έπληξε τη Χίο στις 22 Μαρτίου /3 Απριλίου 1881, έμεινε γνωστός στη Χίο ως ο «Χαλασμός» ή η «Καταστροφή» και θεωρείται ο πλέον πολύνεκρος σεισμός του 19ου αιώνα σε ελληνικά εδάφη, αν και η Χίος δεν είχε ακόμη προσαρτηθεί στο Ελληνικό Κράτος. Ο σεισμός είχε μέγεθος 6,5 μονάδες της κλίμακας Ρίχτερ και το επίκεντρό του ήταν σε απόσταση περίπου 15 χιλιομέτρων νότια από την πόλη της Χίου. Περισσότερα από 4.000 άτομα έχασαν τη ζωή τους και περίπου 10.000 τραυματίστηκαν, κυρίως στο νότιο μέρος του νησιού, ενώ στο βόρειο τμήμα δεν υπήρξαν νεκροί ούτε ζημιές. Επίσης 7.000 αναγκάστηκαν να φύγουν μέσα στις επόμενες δώδεκα μέρες, και 50.000 έως 55.000 απέμειναν άστεγοι. Καταστράφηκε ένα πολύ μεγάλο μέρος από τη Χώρα της Χίου, και ανεπανόρθωτες καταστροφές προκλήθηκαν στα νοτιόχωρα (Νένητα, Βουνός, Φλάτσια, Καλαμωτή, Κοινή, Καλλιμασιά, Διδύμα, Νεοχώρι, Θυμιανά, Δαφνώνας, Καταρράκτης, Βερβεράτο και Θολοποτάμι). Ζημιές προκλήθηκαν επίσης και στην απέναντι μικρασιατική ακτή. Ισχυρός προ-σεισμός είχε προκαλέσει επίσης βλάβες, ενώ τον κύριο σεισμό ακολούθησαν κατολισθήσεις, βραχοπτώσεις και ρωγμές. Το έδαφος της παραλίας καταβυθίστηκε πολλά εκατοστά ενώ παρατηρήθηκαν και κάθετες μετατοπίσεις γης. Οι μετασεισμοί συνεχίστηκαν μέχρι το 1884.

Ο σεισμός του 1881 συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο. Άνδρες από τους στόλους των μεγάλων δυνάμεων που έπλεαν στο Αιγαίο έσπευσαν να βοηθήσουν τους κατοίκους. Στην Κωνσταντινούπολη συστήνεται Γενική Κεντρική Επιτροπή κάτω από την υψηλή προστασία του Σουλτάνου και των Πρέσβεων, με επίτιμο Πρόεδρο τον Οικουμενικό Πατριάρχη. 'Εντυπα του ημερήσιου, εβδομαδιαίου και του μηνιαίου ευρωπαϊκού τύπου δημοσίευσαν σειρά άρθρων συνοδευόμενων από φωτογραφικό υλικό ή χαρακτικά, με σκηνές από τις καταστροφές και τις συνθήκες ζωής των κατοίκων μετά τη θεομηνία. Ενδεικτικά, στην εφημερίδα “Νέα Σμύρνη” των ημερών διαβάζουμε: “...Ρίγος, γυμνότης, πείνα, σπαραγμός και φρίκη επί των ευανθών λειμώνων και λόφων της, μυροβόλου Χίου, ους ποτίζουσι σήμερον τα δάκρυα των επιζώντων τέκνων της. Οποία συμφορά!».

Το Λεύκωμα της Γενναδείου Βιβλιοθήκης συγκεντρώνει μια σειρά από φωτογραφίες που αποτυπώνουν ολοφάνερα το μέγεθος των καταστροφών στο δομημένο περιβάλλον της Χίου. Οι λήψεις έγιναν από τους φωτογράφους αδελφούς Καστάνια, οι οποίοι διατηρούσαν τη “Φωτογραφική Εταιρία Ελ Βεδερ” (Societé photographique El Beder, Castania freres, Smyrne) στην οδό Franque, στη Σμύρνη, και δραστηριοποιήθηκαν από το 1860 και κατά τις επόμενες δεκαετίες του 19ου αιώνα.

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου

• 

  Εμπορικά καταστήματα στην Απλωταριά Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η οδός Απλωταριάς στη Χίο ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η οδός Απλωταριάς στη Χίο ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ο Κάτω Γιαλός Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Άποψη του Εγκρεμού Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Άποψη της Απλωταριάς στη Χίο ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Δρόμος στον Κάτω Γιαλό Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η εκκλησία της Αγίας Κυριακής στο κτήμα Χωρέμη στη Χίο, ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ερείπια στην Ατσική Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Άποψη της οδού Καλοπλύτη στη Χίο ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η συνοικία γύρω από τον καθολικό ναό του Αγίου Νικολάου στη Χίο, ύστερα από τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Οικίες στον Βροντάδο Χίου (συνοικεία του Καθεδρικού Ναού) ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Το ιταλικό προξενείο στη Χίο ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Άποψη της κεντρικής πλατείας της Χίου (ή πλατείας Βουνακίου) ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Το κάστρο της Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ερείπια κατοικίας έξω από τη Χώρα της Χίου, ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Πανοραμική άποψη του Κάμπου της Χίου, ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ερείπια οικίας στον Κοκκαλά Χίου ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Πανοραμική άποψη της Νέας Μονής Χίου, ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Παρεκκλήσι στη Νέα Μονή Χίου, ύστερα από τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η Ιερά Μονή Αγίου μηνά στη Χίο μετά τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Το οστεοφυλάκιο στον περίβολο της Ιεράς Μονής του Αγίου Μηνά, ύστερα από τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Τα Νένητα Χίου, ύστερα από τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Τα Νένητα μετά τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Τα Νένητα μετά τον φονικό σεισμό του 1881.

• 

  Η Καλλιμασιά Χίου από τα βόρεια. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η Καλλιμασιά Χίου από τα δυτικά. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η Καλλιμασιά Χίου από τα ανατολικά. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ο Καταρράκτης Χίου από τα νότια. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ο Καταρράκτης Χίου από τα νότια. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ο Ναός του Ταξιάρχη (παλαιός Ταξιάρχης) στον Καταρράκτη Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Το Θολοποτάμι Χίου μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ο Βουνός Χίου στα 1881. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό.

• 

  Ερείπια ανεμόμυλου κοντά στον Βουνό Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Ερείπια ανεμόμυλου κοντά στο Βουνό Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Τα Έξω Δίδυμα Χίου μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Τα Μέσα Δίδυμα Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Το Μυρμήγκι Χίου μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Η Κοίνη Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Τα Φλάτσια Χίου. Φωτογραφία μετά τον φονικό σεισμό στα 1881.

• 

  Τα Πατρικά Χίου μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1881.

• 

  Τα Θυμιανά Χίου. Φωτογραφία μετά τον σεισμό του 1881.

• 

  Το Νεοχώρι Χίου. Φωτογραφία μετά τον σεισμό του 1881.

• 

  Ο Δαφνώνας Χίου μετά τον σεισμό του 1881.

• 

  Ερείπια στον Δαφνώνα μετά τον σεισμό του 1881.

• 

  Οι Βαβίλοι Χίου μετά τον φονικό σεσμό του 1881.