Η Κως, κομμάτι των Δωδεκανήσων, ελαύνει στον χώρο της λογιοσύνης και των γεωγραφικών εκδόσεων, όπως και η υπόλοιπη νησιωτική Ελλάδα, με το “Liber Insularum Archipelagi”, το πρωτοπόρο χειρόγραφο χαρτογραφικό έργο, στις αρχές του 15ου αιώνα, του Cr. Buondelmonti, που έγινε και πρότυπο για τα μεταγενέστερα νησολόγια, όπως αυτά των B. dalli Sonetti (1485) και του Β. Bordone (1547). Ο Sonetti συνοδεύει τους χάρτες με έμμετρα κείμενα, ενώ ο Bordone σημειώνει στους ιδιότυπους χάρτες του πληροφορίες, μεταξύ άλλων, για τους μύθους, το κλίμα και την ιστορία του νησιού. Προς τα τέλη του 16ου αιώνα, η Κως εμφανίζεται και στο (επηρεασμένο από προγενέστερα παρεμφερή έργα) νησολόγιο του G. Rosaccio (1598), ενώ η χαλκογραφία με το νησί της Κω στην έκδοση (1615) του H. Beauvau μιμείται τον χάρτη της έκδοσης δημοφιλούς νησολογίου, που κυκλοφόρησε λίγα χρόνια νωρίτερα. Όπως όλα τα έργα του είδους, το νησολόγιο του Antonio Millo (1582-91) εμπλουτίζεται από χαρακτικά που είχαν ήδη δημοσιευθεί σε έντυπες εκδόσεις της εποχής. Στους χάρτες των νησολογίων του, και σε αυτόν της Κω, ο Αντώνιος σημειώνει τα επικίνδυνα σημεία πλεύσης, και χρησιμοποιεί τα τοπωνύμια των πορτολάνων της εποχής.

Ανάμεσα στις εκδόσεις του εργαστηρίου της Γεωγραφικής Aκαδημίας των Αργοναυτών της Bενετίας (που ίδρυσε ο V.M. Coronelli), οι οποίες ύμνησαν κυρίως τις νικηφόρες μάχες των συμπατριωτών του κατά τον Eνετο-οθωμανικό πόλεμο (1684-1687), συγκαταλέγονται και τουλάχιστον δύο εκδόσεις (1688 και V.M. Coronelli 1707) που περιέχουν χάρτες μερικών νησιών του ΝΑ Αιγαίου με απόψεις οχυρώσεων σε αυτά. Στην έκδοση του Μ. Boschini, μικρό νησολόγιο και όμορφο δείγμα της βενετσιάνικης χαρακτικής των μέσων του 17ου αιώνα, ο χάρτης της Κω, όπως και όλοι οι άλλοι, συνοδεύεται με επεξηγηματικό κείμενο ιστορικο-γεωγραφικού περιεχομένου.Το νησολόγιο του Fr.  Piacenza (1688) περιλαμβάνει χάρτες με εξαιρετική χάραξη και πλούσιο αφηγηματικό υλικό για τα νησιά του Αιγαίου πελάγους αλλά και την Κύπρο και την Πελοπόννησο. Στα τέλη του 17ου αιώνα, οι εκδόσεις του J. Peeters (1690) εξαίρουν τις νίκες των χριστιανικών δυνάμεων της Δύσης στους Βενετο-οθωμανικούς πολέμους. Απεικονίζονται πόλεις, λιμάνια και τοποθεσίες από την Αδριατική θάλασσα έως την Ινδία.

Στο πλούσιο σε περιεχόμενο έργο ("Archipel" στα 1688) του Ol. Dapper (που ξεχώρισε με τα εξαιρετικής τεχνικής χαρακτικά και το οποίο βασίστηκε κυρίως σε πηγές της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας, πορτολάνους, νησολόγια, σύγχρονές του περιηγητικές μαρτυρίες και έγκυρους χάρτες της εποχής) υπάρχει, εκτός από άποψη της Κω, πίνακας με αρχαία νομίσματα της νήσου.

Στο πολύ δημοφιλές (εμπλουτισμένο με πρωτότυπα εικονογραφικά θέματα) έργο του C. De Bruyn (1714) ξεδιπλώνεται μια άποψη της πόλης και του λιμένα, ενώ στο μεγαλόπνοο έργο του M.G.F.A. Choiseul-Gouffier –το οποίο εξέφρασε με έναν νέο και πρωτότυπο τρόπο το αρχαιόφιλο και φιλελληνικό πνεύμα της εποχής του και επιπλέον εισήγαγε (τέλος 18ου- αρχές 19ου αι.) την «εικόνα» ως πρωτεύον στοιχείο σε ταξιδιωτικό χρονικό– έχουμε για πρώτη φορά άποψη του φημισμένου πλατάνου στην πλατεία της πόλης. Το θέμα αυτό, πολύ δημοφιλές μέχρι σήμερα, αντιγράφεται σε μεταγενέστερες ταξιδιωτικές εκδόσεις και αποδίδεται και στο έργο του J. H. Allan (1843), όπου όμως συναντούμε και άλλα θέματα από την Κω (ανάγλυφα, αρχαιότητες). H Κως καταγράφεται στο οδοιπορικό του F. Beaufort (1817) με χάρτη εξαιρετικής ακρίβειας ενώ τα χαρακτικά και οι ακουαρέλες με τοπία ή λεπτομέρειες του χώρου και ανθρώπινους τύπους, τα οποία προέρχονται από σχέδια του ίδιου του P. Jeancard (1919), θυμίζουν φωτογραφικές λήψεις.

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου