Αναζήτηση Tags

Συμπληρώστε λέξη ή φράση

Σύνθετη Αναζήτηση

 

Λέσβος

Η Λέσβος τον 15ο αιώνα πέρασε από τους Γενουάτες στην οθωμανική κυριαρχία. Το λιμάνι με το καλοδιατηρημένο κάστρο, οι γυναικείες ενδυμασίες, καθώς και τα εντυπωσιακά ρωμαϊκά ερείπια, είναι κυρίως τα θέματα που απεικονίστηκαν στα περιηγητικά έργα.

 Η Λέσβος  ελαύνει στον χώρο της λογιοσύνης και των γεωγραφικών εκδόσεων, όπως και η υπόλοιπη νησιωτική Ελλάδα, με το “Liber Insularum Archipelagi”, το πρωτοπόρο χειρόγραφο χαρτογραφικό έργο, στις αρχές του 15ου αιώνα, του Cr. Buondelmonti, που έγινε και πρότυπο για τα μεταγενέστερα νησολόγια, όπως αυτά των B. dalli Sonetti (1485) και του Β. Bordone (1547). Ο Sonetti συνοδεύει τους χάρτες με έμμετρα κείμενα, ενώ ο Bordone σημειώνει στους ιδιότυπους χάρτες του πληροφορίες, μεταξύ άλλων, για τους μύθους, το κλίμα και την ιστορία του νησιού. Η Λέσβος εμφανίζεται στο πρωτοποριακό για την εποχή του νησολόγιο του G.Fr. Camocio (1574), το οποίο επηρέασε μεταγενέστερα νησολόγια, όπως αυτό του G. Rosaccio (1598), αλλά και εικονογράφησε προσκυνηματικά χρονικά (H. Beauvau, 1615). Όπως όλα τα έργα του είδους, το νησολόγιο του Antonio Millo (1582-91) εμπλουτίζεται από χαρακτικά που είχαν ήδη δημοσιευθεί σε έντυπες εκδόσεις της εποχής. Στους χάρτες των νησολογίων του, και σε αυτόν της Λέσβου, ο Αντώνιος σημειώνει τα επικίνδυνα σημεία πλεύσης, και χρησιμοποιεί τα τοπωνύμια των πορτολάνων της εποχής.

Ο T. Porcacchi κυκλοφόρησε μία πολύ πετυχημένη έκδοση (1620) νησολογίου με τη νέα τεχνική στην χάραξη, αυτήν της χαλκογραφίας. Η τεχνική αυτή επέτρεπε περισσότερες λεπτομέρειες, μεγαλύτερη ακρίβεια, πυκνότητα πληροφοριών, και καθιερώθηκε σταδιακά σε όλα τα εικονογραφημένα έργα μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα, οπότε προτιμήθηκε βαθμιαία η λιθογραφία. Στην έκδοση του Μ. Boschini, μικρό νησολόγιο και όμορφο δείγμα της βενετσιάνικης χαρακτικής των μέσων του 17ου αιώνα, ο χάρτης της Λέσβου, όπως και όλοι οι άλλοι, συνοδεύεται με επεξηγηματικό κείμενο ιστορικο-γεωγραφικού περιεχομένου. Χάρτες που απεικονίζουν το νησί έχουμε και στα έργα των J. Sandrart (1686), J. Roux (1804) και W. Gell (1804). Στο πρώτο, λόγιο έργο του Γερμανού χαράκτη, ο χάρτης  μιμείται  προγενέστερη χάραξη από παρεμφερές έργο, στο δεύτερο χαρτογραφούνται τα σημαντικά αγκυροβόλια της περιοχής και στο τρίτο δίνεται η ορογραμμή τμήματος της νήσου. Το νησολόγιο του Fr. Piacenza (1688) περιλαμβάνει χάρτες με εξαιρετική χάραξη και πλούσιο αφηγηματικό υλικό για τα νησιά του Αιγαίου πελάγους αλλά και την Κύπρο και την Πελοπόννησο. Στο πλούσιο σε περιεχόμενο έργο (Archipel, 1688) του Ol. Dapper (που ξεχώρισε με τα εξαιρετικής τεχνικής χαρακτικά και το οποίο βασίστηκε κυρίως σε πηγές της αρχαίας ελληνικής και λατινικής γραμματείας, πορτολάνους, νησολόγια, σύγχρονές του περιηγητικές μαρτυρίες και έγκυρους χάρτες της εποχής) υπάρχει, εκτός από τον χάρτη της Λέσβου, πίνακας με αρχαία νομίσματα της νήσου. Πρωτοπόρα θεωρούνται τα εικονογραφικά θέματα που συνοδεύουν τη σημαντική για την αρχαιοδιφική έρευνά του έκδοση του ταξιδιού του J. Spon (1678).

Στις εκδόσεις του J. Enderlin (1685), J. Enderlin (1686) και J. Enderlin (1688) συναντούμε πίνακες με θέματα που αντιγράφουν δημοφιλείς προγενέστερες εκδόσεις αλλά και έργα που κυκλοφορούν την ίδια περίοδο. Οι πίνακες στο έργο του J. Sandrart (1687) απεικονίζουν κάστρα και τοποθεσίες, κυρίως της βενετικής κυριαρχίας. Παρόμοια έργα κυκλοφόρησαν για να εξαίρουν τις νικηφόρες νίκες των Ενετών στη σύγκρουση τους με του Οθωμανούς στη διάρκεια του ΣΤ΄Βενετο-οθωμανικού πολέμου  (1684-1699). Στα τέλη του 17ου αιώνα, οι εκδόσεις του J. Peeters (1690) τονίζουν επίσης τις νίκες των χριστιανικών δυνάμεων της Δύσης στους Βενετο-οθωμανικούς πολέμους. Απεικονίζονται πόλεις, λιμάνια και τοποθεσίες από την Αδριατική θάλασσα έως την Ινδία. Όλες αυτές οι εκδόσεις αντιγράφουν πίνακες που πρωτο-κυκλοφόρησαν κυρίως στα έργα της Γεωγραφικής Ακαδημίας των Αργοναυτών στη Βενετία, ενώ και αυτές οι εκδόσεις, πολλές φορές αντέγραφαν θέματα από παρεμφερή έργα της εποχής ( V.M. Coronelli, 1707).

Ο J. Seller ήταν ο δημιουργός της πρώτης λεπτομερούς χαρτογράφησης των ακτών της Μεσογείου, γνωστής με τον τίτλο «English Pilot...», η οποία πρωτοεκδόθηκε τον 17ο αιώνα, επανεκδόθηκε επανειλημμένα, και συνέχισε να χρησιμοποιείται ως έργο αναφοράς μέχρι και τον 19ο αιώνα (εδώ η έκδοση του 1771). Το συνολικό έργο του Seller καθιέρωσε την αγγλική γλώσσα στους ναυτικούς χάρτες και επηρέασε έντονα τις μεταγενέστερες χαρτογραφικές εκδόσεις. Παραδίδονται σχέδια ακτών της περιοχής.

Απόψεις του λιμανιού και αξιόλογων τοποθεσιών στο νησί έχουμε ήδη από τις αρχές του 18ου αιώνα. Στην πολύτιμη για τον πλούτο των πληροφοριών έκδοση (1717) του J. Pitton de Tournefort, που κυκλοφόρησε μετά το ταξίδι του στο Αιγαίο πέλαγος και απετέλεσε έκτοτε οδηγό για τους ταξιδιώτες και τα δρομολόγια τους στο Αρχιπέλαγος, έχουμε την πρώτη άποψη για το λιμάνι. Στα 1714, έχουμε μια πιο αληθοφανή άποψη της Λέσβου στο χρονικό του C. Le Bruyn, ο οποίος το κοσμεί με πρωτότυπα θέματα και εξαιρετικά, σε ζωγραφικό πια ύφος, χαρακτικά, ενώ στα 1745, στο έργο του Άγγλου R. Pococke συναντούμε αρχαιότητες και άποψη του Ρωμαϊκού Υδραγωγείου. Το ίδιο αυτό θέμα, του Υδραγωγείου στη Μόρια, αλλά και μερικά άλλα κοσμούν το μεγαλόοπνο έργο του Γάλλου M.G.F.A. Choiseul-Gouffier, το οποίο εξέφρασε με έναν νέο και πρωτότυπο τρόπο το αρχαιόφιλο και φιλελληνικό πνεύμα της εποχής του και εισήγαγε (τέλος 18ου - αρχές 19ου αιώνα) την «εικόνα» ως πρωτεύον στοιχείο σε ταξιδιωτικό χρονικό. Το εντυπωσιακό αυτό, μέχρι σήμερα, έργο των ρωμαϊκών χρόνων απεικονίζεται στην πολύ επιτυχημένη έκδοση του Chr. Wordsworth (περισσότερο ιστορικο-αφηγηματικό παρά περιηγητικό έργο) σε νέο εικαστικό ύφος (στην επανέκδοση του 1882), καθώς και στο  έργο “Grèce” (1835) του F.C.H.L. Pouqueville, όπου όμως η εικονογράφηση δανείζεται, κυρίως, απόψεις από δημοφιλείς και αξιόλογες προγενέστερες εκδόσεις άλλων περιηγητικών έργων. Ο Pouqueville μας κληροδότησε, σε ένα άλλο πολύτομο έργο του, ένα από τα πιο συγκροτημένα κείμενα για τη γεωμορφολογία της ηπειρωτικής Ελλάδας. Στο Λεύκωμα (1984) μάς παραδίδονται αξιολογότατες και σπάνιες ξυλογραφίες από το πρωτοπόρο εβδομαδιαίο βρετανικό περιοδικό “The Illustrated London News” (1842-1885) και το συγγενές “The Graphic” (1869-1885). Απεικονίζονται τοποθεσίες, πρόσωπα και γεγονότα (πολιτικά, κοινωνικά, πολεμικά), που αφορούν και τη Λέσβο, από το 1842 έως το 1885.

Οι γυναίκες ένα πολύ αγαπητό και προσφιλές θέμα εικονογράφησης ήδη από τον 16οαιώνα (C. Vecellio, στα 1598, εδώ σε επανέκδοση του 1859). Γυναίκες της Λέσβου, με την ενδυμασία τους, βλέπουμε στο έργο του J. Pitton de Tournefort (1717), έργο/τομή στην εξέλιξη της ταξιδιωτικής γραμματείας, τόσο για το περιεχόμενο του όσο και για την εικονογράφησή του. Iσότονα με το κείμενό του, τα σχέδια, με μια ιδιαίτερη ματιά και σπάνια θέματα, του Γάλλου ταξιδιώτη A.L. Castellan συμπληρώνουν τον ευγενικό αφηγηματικό του λόγο και την κομψή, πολύτομη, μικρού σχήματος έκδοση (1812). Στις αρχές του 19ου αιώνα πίνακες με γυναικείες ενδυμασίες της νήσου έχουμε στο εξαιρετικό για την ποιότητα του σχεδίου και την εικαστική αντίληψη Λεύκωμα του O.M. von Stackelberg (1828), ενώ και στη μικρού σχήματος έκδοση με θαυμαστής ποιότητας έγχρωμα χαρακτικά του αξιόλογου A.L. Castellan εικονίζεται γυναικεία ενδυμασία από τη Λέσβο, η οποία συμπεριλαμβάνεται σε σχολιασμένη έκδοση (1953) για ενδυμασίες (Ph. Argenti). Αξιωματούχοι, πλανόδιοι πωλητές και στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής απεικονίζονται, λίγο άτεχνα, στους πίνακες του Lechaise (1821), Lechaise (1821).

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου