COCKERELL, Charles Robert
Στον πέμπτο τόμο της σειράς, οι «Αρχαιότητες των Αθηνών», που είναι στην πραγματικότητα ένα Παράρτημα και εκδόθηκε προς τιμήν των J. Stuart και Ν. Revett, πέντε καταξιωμένοι αρχιτέκτονες και αρχαιολόγοι-σχεδιαστές (κυρίως ο Ch.R. Cockerell αλλά και οι W. Kinnard, Th.L. Donaldson, W. Jenkins και W. Railton) παρουσιάζουν αντίστοιχα τα μνημεία στον Ακράγαντα, τη Φιγαλεία, την Κέρκυρα, τη Μεσσήνη, τις Μυκήνες, τη Δήλο, τα αρχαία θέατρα (Επιδαύρου, Δωδώνης, Συρακουσών) κ.ά. Όπως και στους υπόλοιπους τόμους της σειράς, για το κάθε μνημείο προηγούνται οι λεπτομερείς επεξηγήσεις, ακολουθούν απόψεις και έπονται όψεις, τομές, κατόψεις, ανόψεις και σχέδια με λεπτομέρειες των αρχιτεκτονικών του μελών.
Ο Βρετανός αρχιτέκτονας και ζωγράφος James Stuart (1713-1788), γιος Σκωτζέζου ναυτικού, άρχισε να ζωγραφίζει από πολύ νεαρή ηλικία και έφηβος ακόμα κέρδισε υποτροφία για την Society of Arts, όπου καλλιέργησε το ταλέντο του τόσο στο ελεύθερο σχέδιο όσο και στη γεωμετρία. Το 1741 τα αδέλφια του τον συνέδραμαν ώστε να πραγματοποιήσει το πολυπόθητο ταξίδι του στη Ρώμη, στην οποία έφτασε διανύοντας το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής με τα πόδια και κερδίζοντας χρήματα με ευκαιριακές εργασίες. Στη Ρώμη συνδέθηκε με τον ζωγράφο Gavin Hamilton και τους αρχιτέκτονες Matthew Brettingham και Nicholas Revett.
O Βρετανός αρχιτέκτονας και σχεδιαστής Nicholas Revett (1720-804) σπούδαζε ζωγραφική στη Ρώμη (1742) με τον Cavaliere Benefiale όταν γνωρίστηκε με τους προαναφερθέντες. Τον Απρίλιο του 1748 οι τέσσερις καλλιτέχνες περιηγήθηκαν οδοιπορώντας ως τη Νεάπολη και τότε οι Revett και Stuart επεξεργάστηκαν μια ιδέα στην πραγματεία «Προτάσεις για την έκδοση μιας ακριβούς περιγραφής των αρχαιοτήτων των Αθηνών», που έγινε εγχείρημα και υποστηρίχθηκε θερμά από τους αρχαιόφιλους Dilettanti στη Ρώμη, οι οποίοι και χρηματοδότησαν την αποστολή.
Οι Stuart και Revett έφθασαν στην Ελλάδα την άνοιξη του 1751, όπου παρέμειναν περίπου δυόμισι χρόνια αντιμετωπίζοντας πολλά προβλήματα και δυσκολίες, και επέστρεψαν στην Αγγλία το 1755. Εργάστηκαν κυρίως στην Αθήνα και στην περιοχή της Αττικής, αλλά επισκέφτηκαν και την Κόρινθο, τη Θεσσαλονίκη και τους Δελφούς. Ο Revett είχε αναλάβει τις μετρήσεις των μνημείων και ο Stuart τα σχέδιά τους, που όλα ολοκληρώθηκαν επί τόπου, ενώ αποφασισμένοι να τα αποτυπώσουν με μεγάλη πιστότητα έσκαβαν σχεδόν ως τα θεμέλιά τους. «Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που προστέθηκε για να προσδώσει γραφικότητα, ακόμα και οι ανθρώπινες μορφές είναι εκ του φυσικού», σημειώνουν οι ίδιοι στην εισαγωγή.
Ο πρώτος τόμος του έργου με τις αρχαιότητες των Αθηνών καταμετρημένες και σχεδιασμένες από τους ζωγράφους και αρχιτέκτονες James Stuart και Nicholas Revett εκδόθηκε το 1762 και όχι μόνο έτυχε θερμής υποδοχής από το αγγλικό κοινό, αλλά και σηματοδότησε τον ευρωπαϊκό κλασικισμό. Ο Stuart έγινε διάσημος, επονομάστηκε «Αθηναίος» και εκλέχτηκε μέλος και της Royal Society, ενώ ο Revett έμεινε κάπως στην αφάνεια, διέκοψε τη συνεργασία και πούλησε τα δικαιώματά του στον Stuart, ο οποίος στράφηκε κυρίως στην αρχιτεκτονική και έγινε ο δημιουργός των πρώτων ελληνικού κλασικού ρυθμού οικοδομημάτων στην Αγγλία. Πέθανε ξαφνικά, το 1788, ενώ ετοίμαζε την έκδοση του δεύτερου τόμου. Ο Revett συνέχισε τις αρχαιολογικές αποστολές, πάντα ως μέλος των Dilettanti, αλλά κατασκεύασε και οικίες σε κλασικίζοντα ρυθμό. Πέθανε σε ηλικία 84 ετών. Την τετράτομη έκδοση με τις αρχαιότητες της Αθήνας ολοκλήρωσαν μέχρι το 1816 άλλα εξέχοντα μέλη της Εταιρείας των Dilettanti.
Περισσότερα από τριακόσια σχέδια, με απεικονίσεις και αποτυπώσεις, κατόψεις, τομές και λεπτομέρειες αρχαίων μνημείων και αρχιτεκτονικών μελών σε έξοχες χαλκογραφίες –συνοδευόμενα και με επεξηγηματικά κείμενα για τη χρήση του μνημείου, αρχαιολογικές παρατηρήσεις και ταξιδιωτικές εντυπώσεις– εγκαινίασαν τη νέα εποχή, όπου οι λεπτομερείς καταμετρήσεις αντικαθιστούν τη γενική και φαντασιακή πολλές φορές απεικόνιση αρχαίων μνημείων.
Συντάκτης: Ιόλη Βιγγοπούλου
COCKERELL, Charles Robert - Δήλος
COCKERELL, Charles Robert - Υπόλοιπες Εικόνες
-
Προμετωπίδα: Προσωπογραφία του Τζέιμς Στούαρτ (James Stuart).
-
Σελίδα τίτλου. Βωμός από την Έφεσο ο οποίος είχε μεταφερθεί στο Βρετανικό Μουσείο.
-
Κατόψεις του Ναού του Δία και του Ναού του Ηρακλή στον Ακράγαντα και χάρτης του αρχαιολογικού χώρου.
-
Άτλας από τον Nαό του Δία στον Ακράγαντα και φανταστική εικαστική σύνθεση με αρχαιότητες.
-
Όψεις, τομές, κατόψεις αρχιτεκτονικών μελών από τα ερείπια του Ναού του Δία στον Ακράγαντα.
-
Η πρόσοψη και η κάτοψη του Ναού του Ηρακλή στον Ακράγαντα. Όψη κιόνων και θριγκού. Τομή γείσου.
-
Εικ. 1, 2, 3, 4: Επιτύμβιες στήλες από την Αθήνα. Εικ. 5: Επιτύμβια λήκυθος.
-
Η πρόσοψη του Ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες από τα νότια (φανταστική αναπαράσταση).
-
Κατά μήκος τομή του οπισθόναου και του οπισθοδόμου από τον Ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
-
Λεπτομέρειες από την ιωνική κιονοστοιχία του Nαού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
-
Η είσοδος στον θολωτό τάφο των Μυκηνών (Θησαυρός του Ατρέα).
-
Τομή του θόλου, του στομίου και μέρους του δρόμου στον Θολωτό Τάφο των Μυκηνών (Θησαυρός του Ατρέα).
-
Άνοψη των φατνωμάτων του Ναού του Ηφαίστου (Θησείο) στην Αθήνα.
-
Θριγκός δωρικού ρυθμού από τη βορεια πλευρά του τείχους της Ακρόπολης. Όψη, τομές και άνοψη.
-
Κάτοψη του ναού του Καρδακίου στην Παλαιόπολη της Κέρκυρας. Με το γράμμα επισημαίνονται δύο πηγάδια.
-
Σελίδα τίτλου Α΄μέρους. Τετράδραχμο από τον Ακράγαντα, στον εμπροσθότυπο παριστάνεται η Σκύλλα.
-
Φανταστική αναπαράσταση της εισόδου του Θολωτού τάφου των Μυκηνών (Θησαυρός του Ατρέα).
-
Κιονόκρανα από την Αλικαρνασσό, την Τέω και τον ναό του Απόλλωνα στα Δίδυμα.