FRIEDEL, Adam de. The Greeks, Twenty-four Portraits of the principal Leaders and Personages who have made themselves most conspicuous in the Greek Revolution, from the Commencement of the Struggle, Λονδίνο, Adam de Friedel, 1832.
Ο Δανός Adam Friedel (περίπου 1780 - ;) μετά τους Ναπολεόντειους πολέμους, όπου υπηρέτησε ως αξιωματικός, συνόδευσε έναν ευγενή συμπατριώτη του σε ένα ταξίδι στα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, μετά από πολλά ταξίδια και αποστολές στα ρωσικά εδάφη κατέληξε στη Ζάκυνθο απ’ όπου πέρασε στην Πελοπόννησο την περίοδο της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης και κατετάγη ως εθελοντής δηλώνοντας ότι είναι υπολοχαγός, βαρόνος Friedel von Friedelsburg με αριστοκρατικές καταβολές.
Γνώρισε από κοντά το Θ. Κολοκοτρώνη, τον Νικηταρά, τον Π. Μαυρομιχάλη, τον Μ. Μπότσαρη, τον Δ. Υψηλάντη, τον Ι. Κωλέττη, τον Αλ. Μαυροκορδάτο κ.ά. Όμως η γλωσσομάθεια και η καλλιέργεια του κέρδισαν την εμπιστοσύνη του Δημητρίου Υψηλάντη και του ανατέθηκαν διάφορες αποστολές αλλά τον Ιούνιο του 1822 ο συμπατριώτης του Δανός ανθυπολοχαγός απεκάλυψε τα ψεύδη του. O Friedel απεβλήθη από τον τακτικό ελληνικό στρατό, ταξίδεψε, το 1823 στην Αίγυπτο προσβλέποντας στη συγκέντρωση χρημάτων από τους ομογενείς του για τον Αγώνα. Το 1824 τον συναντάμε στο Μεσολόγγι με τον Λόρδο Βύρωνα αλλά όταν ο Ι.-Ι. Μέγιερ δημοσίευσε στην εφημερίδα “Ελληνικά Χρονικά” προειδοποίηση προς τις φιλελληνικές εταιρείες για την αποφυγή του απατεώνα Friedel, o τελευταίος κατέφυγε στο Λονδίνο όπου άνοιξε λιθογραφείο.
Το 1825 και 1826 εκτύπωσε και κυκλοφόρησε είκοσι τέσσερα λιθόγραφα πορτραίτα πολιτικών και στρατιωτικών αγωνιστών της Ελληνικής Επανάστασης, τα οποία είχε σχεδιάσει εκ του φυσικού και τα οποία λιθογράφησε και επιχρωμάτισε ο J. Bouvier και κυκλοφόρησαν στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Η σειρά γνώρισε σημαντική εκδοτική επιτυχία (πουλήθηκε έως τις Η.Π.Α και τις Ινδίες), επανεκδόθηκε επανειλημμένα έως το 1832 και ενίσχυσε τις προσπάθειες των Φιλελληνικών Επιτροπών για την προώθηση της Ελληνικής υπόθεσης στην Ευρώπη.
Λόγοι υγείας ανάγκασαν τον Friedel να εγκαταλείψει την Αγγλία, έζησε στη νότια Γαλλία και την Ιταλία και έφτασε ξανά στην Αθήνα στα 1849, χρονιά που του απονεμήθηκε το Αριστείον του Αγώνος και ο Αργυρός Σταυρός του Τάγματος του Σωτήρος. Ταξίδεψε στη Σμύρνη, όπου δίδαξε για δύο χρόνια σε ελληνικό σχολείο, παρέμεινε στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου όπου και φιλοτέχνησε προσωπογραφίες πολιτικών προσώπων. Έζησε πάλι για λόγους θεραπείας στη Βοημία και επέστρεψε, στα 1861, και έζησε στην Αθήνα, έως το 1863. Μετά από μικρή παραμονή στην Κωνσταντινούπολη, έρχεται και πάλι στην Αθήνα στα 1865 και καταθέτει μνημόνιο προς τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄ με σειρά δικαιολογητικών, ισχυρισμών και πληροφοριών για τη ζωή και τη δράση του επιζητώντας της απονομή σύνταξης για την προς την Ελλάδα υπηρεσίες του. Δεν γνωρίζουμε πότε και που πέθανε.
Τα πορτρέτα των Ελλήνων αγωνιστών του Friedel λειτούργησαν ως σύμβολα ελευθερίας, ξεσήκωσαν συνειδήσεις, ενεργοποίησαν διακεκριμένες προσωπικότητες και έγιναν λάβαρα υπέρ της συμπαράστασης στον Αγώνα των Ελλήνων, σε χώρες όπου οι πολεμικές ιαχές από τη Ρούμελη ή τον Μοριά δεν μπορούσαν ασφαλώς ποτέ να φτάσουν για να ενθουσιάσουν. Σήμερα οι λιθογραφίες του Friedel είναι περιζήτητο αντικείμενο δημοπρασιών.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
