Ανάγλυφο χορεύτριας από το αρχαίο θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα.CANAYE, Philippe, Seigneur de Fresne. Le Voyage du Levant de Philippe du Fresne-Canaye (1573) publié et annoté par M.H. Hauser, Παρίσι, Ernest Leroux, MDCCCXCVII [=1897].
O Philippe du Fresne-Canaye (1551-1610) γεννήθηκε στο Παρίσι, σπούδασε νομικά στη Χαϊδελβέργη και σε ηλικία δεκαπέντε ετών ταξίδεψε στην Γερμανία και την Ιταλία, ενώ επτά χρόνια μετά, το 1572, συνόδευσε τον γραμματέα του επισκόπου της Acqs, σ’ ένα ταξίδι από τη χερσαία οδό των καραβανιών, που ακολουθούσαν συνήθως οι διπλωματικές αποστολές. Έτσι, από τη Βενετία κατευθύνθηκε στη Ραγούζα (Ντουμπρόβνικ) και μέσω Αδριανούπολης κατέληξε στην πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τον Ιούνιο του 1573 όπου και διέμεινε για έξι μήνες ως ακόλουθος στην πρεσβεία του Γάλλου πρέσβη François de Noailles. Στο ταξίδι της επιστροφής προς τη Βενετία, όπου έφτασε τον Οκτώβριο του 1573, διέπλευσε το Αιγαίο και το Ιόνιο πέλαγος. Συνέταξε το χρονικό του στα ιταλικά με τον τίτλο "Ephémerides". Συνέχισε τη διπλωματική του σταδιοδρομία στην Αγγλία, Γερμανία και από καλβινιστής έγινε καθολικός για ν’ αναλάβει πρέσβης στη Βενετία.
Παρά το νεαρό της ηλικίας του, όταν πραγματοποίησε το ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, διακρίνεται από κριτικό πνεύμα και οξυδερκή παρατηρητικότητα, αν και θαμπώθηκε από τη μεγαλοπρέπεια και τον εξωτισμό των Οθωμανών. Είχε διαβάσει όλους του προγενέστερους περιηγητές (P. Belon, A.Thevet, P. Gilles, B. Ramberti, J. Gassot, G. Postel, N. de Nicolay) και συμβουλευόταν τον χάρτη του Νικολάου Σοφιανού. Το χρονικό του δημοσιεύτηκε στα γαλλικά τον 19ο αιώνα και επανεκδόθηκε στα 1986. Ο Canaye μελετά τις πολιτικές αντιδράσεις στην Αυτοκρατορία δύο χρόνια μετά την ήττα των Οθωμανών στη ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) και παρακολουθεί τις πυρετώδεις ναυπηγήσεις στους ταρσανάδες για τη δημιουργία νέου στόλου. Από τις πληροφορίες του για τους Έλληνες σταχυολογούμε τα γραφόμενα για τον Πατριάρχη Ιερεμία Τρανό, την οικογένεια Ζυγομαλά στον πατριαρχικό περίγυρο, την περιγραφή ελληνικού γάμου στο Πέρα, το ενδιαφέρον του για τις ενδυμασίες και τις κομμώσεις των γυναικών, την κατάσταση στη Χίο λίγα χρόνια μετά την τουρκική εισβολή του 1566 και την περιήγησή του στη Ζάκυνθο.
Συντάκτης Ιόλη Βιγγοπούλου
