HAYGARTH, William. Greece, a Poem, in three Parts; with Notes, classical Illustrations, and Sketches of the Scenery, Λονδίνο, W. Bulmer & Co., 1814.
Ο Βρετανός λογοτέχνης και ζωγράφος William Haygarth (1782-1825/30), συμφοιτητής του λόρδου Βύρωνα στο Trinity College, περιηγήθηκε τις ελληνικές γαίες από τον Αύγουστο του 1810 έως τον Ιανουάριο του 1811. Επηρεασμένος από το αρχαιόφιλο πνεύμα της εποχής του, κυρίαρχο στο αγγλικό περιβάλλον των Γραμμάτων και των Τεχνών, αλλά και γοητευμένος από τη δυσκολοτάξιδη εμπειρία του στον ελλαδικό χώρο (Iόνια νησιά, Ήπειρος, Πίνδος, Στερεά Eλλάδα, Aττική και Σαρωνικός, Πελοπόννησος) και πιο πλούσιος πλέον σε φιλελληνικά αισθήματα, συνέθεσε ένα μοναδικό έργο, ποιητικό και εικαστικό, στο οποίο περιγράφει το ελληνικό τοπίο και τις περίλαμπρες αρχαιότητες, μη παραλείποντας ωστόσο τα ηθογραφικά στοιχεία.
Οι δύο χιλιάδες τετρακόσιοι περίπου στίχοι του ποιήματός του, που γράφτηκαν κυρίως στην Aθήνα, με λεπτομερή σχόλια και παραπομπές στο ημερολόγιό του, αλλά και οι εκατόν είκοσι ακουαρέλες καθώς και τα σχέδιά του τον αναδεικνύουν ως μια από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές του περιηγητισμού. Στις σημειώσεις του παραπέμπει στους: Στράβωνα, Θουκυδίδη, Ευριπίδη, Απολλώνιο τον Ρόδιο, Ηρόδοτο, Όμηρο, Αισχύλο, Παυσανία, Σοφοκλή αλλά και στον Γίββωνα, τον Abbé Barthélemy κ.ά., ενώ και τα σχόλια στα σχέδιά του αναφέρονται, επίσης στους: Πλούταρχο, Στράβωνα, Παυσανία, Διογένη Λαέρτιο, Δημοσθένη, Αθήναιο, G. Wheler, κ.ά.
Τέλος επισημαίνει την ύπαρξη του γλωσσικού ζητήματος (δημώδης ελληνική, γλώσσα των λογίων της εποχής, εκκλησιαστική) και παραθέτει κατάλογο έργων της ευρωπαϊκής γραμματείας, κυρίως της εποχής του Διαφωτισμού, που είχαν μεταφραστεί στα ελληνικά. Με το ρομαντικό του ύφος, αναπολήσεις, προεκτάσεις και λυρικά στοιχεία, σε συνδυασμό με τα ρεαλιστικά και φανταστικά τα οποία δεν απουσιάζουν ούτε από τη γραφίδα ούτε από τον χρωστήρα του, όπως γράφει ο ίδιος: «… διακινδύνευσα στο στιχούργημα την πρόβλεψη για την ηθική αναγέννηση της Eλλάδας…».
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
