STACKELBERG, Otto Magnus, Baron von. Der Apollotempel zu Bassae in Arcadien und die Daselbst Ausgegrabenen Bildwerke / Dargestellt und Erläutert von O.M. Baron von Stackelberg, Φρανκφούρτη, Gedruckt mit Andreäischen Schriften, [1826].
O Otto Magnus von Stackelberg (1787-1837), δέκατο πέμπτο παιδί της οικογένειας, μεγάλωσε και μορφώθηκε στην Εσθονία. Σπούδασε στη Γερμανία και τη Mόσχα και στην Iταλία συνειδητοποίησε ότι η ζωγραφική, οι τέχνες και η Αρχαιότητα θα καθόριζαν τη ζωή του. Έζησε στην Eλλάδα από το 1810 έως το 1813, όπου γνωρίστηκε με τη μεγάλη παροικία των Ευρωπαίων καλλιτεχνών, διανοούμενων και εμπόρων, συμμετείχε σε ανασκαφικές τους δραστηριότητες στην Aθήνα, την Aίγινα, τη Φιγαλεία και τη Mικρά Aσία. Αργότερα πήγε στη Pώμη, όπου παρέμεινε δώδεκα χρόνια, ταξίδεψε στην Αγγλία, τη Γαλλία και την Ολλανδία και τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε στην πατρίδα του όπου και πέθανε.
Επηρεασμένος από το αρχαιόφιλο πνεύμα της εποχής και τη ρομαντική ιδέα για την ενότητα φύσης, ζωής και τέχνης, ο Stackelberg περιηγήθηκε την Eλλάδα και την Iταλία αποτυπώνοντας την αντίληψη της εποχής για τα μνημεία και τους σύγχρονους πληθυσμούς. «Tο μεγαλείο μιας σύνθεσης», έλεγε ο ίδιος, «βρίσκεται προπάντων στη γαλήνη και την απλότητα, όχι στο πάθος που υπερβάλλει και αυτοκαταστρέφεται». Όσον αφορά τις ανθρώπινες μορφές, ήθελε να αποδώσει την πιο παραστατική εικόνα της πραγματικότητας σαν «ιστορική στιγμή» που θα χαθεί, ενώ οι χαλκογραφίες του συνοδεύονταν από εμπεριστατωμένα σχόλια. Για τις σχέσεις του με τους ντόπιους σημειώνει: «Oι χωρικοί με πλησίαζαν, τα σκίτσα μου τους έκαναν μεγάλη εντύπωση, κοίταζαν τις γραμμές και με ρωτούσαν με παιδική αφέλεια αν θα βοηθούσαν [τα σκίτσα] στην απελευθέρωση της Eλλάδας από τους Tούρκους».
Δημοσίευσε εντυπωσιακά έργα, κυρίως με τοπία και ανθρώπινους τύπους αλλά και αρχαιότητες. Η πρώτη έκδοση, που περιελάμβανε τους ανθρώπινους τύπους με ενδυμασίες, κυκλοφόρησε στη Pώμη, το 1825, με χαλκογραφίες. Ακολούθησε η έκδοση για τον ναό του Απόλλωνα στις Βάσσες στα 1826, ενώ η έκδοση με τα τοπία κυκλοφόρησε στα 1834. Tα σχέδια με τους ανθρώπινους τύπους είχαν μεγάλη απήχηση, αντιγράφηκαν και επανεκδόθηκαν επανειλημμένως για να κοσμήσουν άλλα περιηγητικά έργα.
Ο Stackelberg ήταν μέλος μιας ομάδας Δανών, Γερμανών και Άγγλων αρχαιόφιλων καλλιτεχνών και αρχιτεκτόνων οι οποίοι συνέστησαν φιλολογική εταιρεία στην Αθήνα στα 1809. Τα μέλη της εταιρείας αυτής (J. Linckh, J.R. Cockerell, J. Foster, K. Haller von Hallerstein, P. Brönsted, O.M. von Stackelberg κ.ά) πραγματοποίησαν αρχαιολογικές έρευνες και ανασκαφές. Έτσι ανακάλυψαν γλυπτά αριστουργήματα της αρχαιότητας, τα οποία λαφυραγώγησαν, φυγάδευσαν και πούλησαν στην Ευρώπη, στερώντας από τον ελλαδικό χώρο δύο από τα πιο εντυπωσιακά γλυπτικά σύνολα της αρχαιότητας: τα γλυπτά του ναού της Αφαίας στην Αίγινα και του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
Όλα τα μέλη της ομάδας κατέγραψαν στα έργα τους τις δραστηριότητές τους στις Βάσσες της Φιγαλείας και εξιστόρησαν τις φάσεις των ανασκαφών, τις περιπέτειες και την ανέλπιστη τύχη τους στον εντοπισμό των αναγλύφων, τις μεθοδεύσεις για την απόκτηση των γλυπτών, τις δωροδοκίες τους στις αρχές, τους οικονομικούς διακανονισμούς, τη φυγάδευση των γλυπτών αλλά και τις καταστροφές που πολλά από αυτά υπέστησαν (από το καλοκαίρι του 1811 έως την δημοπράτηση των γλυπτών, που κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο την άνοιξη του 1814).
Στο παρόν έργο ο Stackelberg εξιστορεί από τη οπτική γωνία του συγγραφέα-καλλιτέχνη όλα όσα αφορούν την εύρεση, ανασκαφή και φυγάδευση των γλυπτών του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα. Παραθέτει ιστορικά στοιχεία για τους αρχαίους ναούς, τον μύθο της Αμαζονομαχίας και της Κενταυρομαχίας, περιγράφει τους λίθους με τον γλυπτό διάκοσμο, κι επίσης καταγράφει τα λόγια και τη μουσική ελληνικών δημοτικών τραγουδιών (κλέφτικων και μικρασιάτικων) και υμνεί την αρκαδική βουκολική ζωή. Τεκμηριώνει το κείμενό του με πλήθος παραπομπών από αρχαίους Έλληνες και Λατίνους συγγραφείς (Παυσανία, Θουκυδίδη, Ηρόδοτο, Πλίνιο, Βιτρούβιο, Πλούταρχο, Διόδωρο, Καλλίμαχο, Όμηρο, Βιργίλιο κ.ά.).
Τα εξαιρετικής ποιότητας χαρακτικά που κοσμούν την μεγάλου σχήματος αυτή έκδοση σχεδιάστηκαν από τον Stackelberg και φέρουν την υπογραφή πολλών χαρακτών (I.C. Reinhart, W.F. Gmelin, G.B. Cipriani, L. Moentler, Ang. Testa). Ανάμεσά τους βρίσκεται και ο D. Marchetti, ο οποίος συνεργάστηκε και σε άλλες εκδόσεις του Stackelberg.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
Θέματα (41)
-
-
Λίθος με επιγραφή από τον ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
-
-
-
-
-
Παρτιτούρα και στίχοι του δημοτικού τραγουδιού της Κυρα-Φροσύνης, από την Ήπειρο.
-
-
-
-
Τοπίο στη Φιγαλεία. Στο βάθος ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
-
-
-
-
-
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
Πλάκα από τη ζωφόρο του ναού του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες: Σκηνή από την Αμαζονομαχία.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Θραύσματα αναγλύφων από τον ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.
-
Θραύσματα αγάλματος, πιθανότατα του Απόλλωνα, από τον ναό του Επικουρίου Απόλλωνα στις Βάσσες.