GELL, Sir William. The Geography and Antiquities of Ithaca, Λονδίνο, Longman, Hurst, Rees and Orme, 1807.
Ο Άγγλος αρχαιολόγος, τοπογράφος και χαρτογράφος, απόφοιτος του Kαίμπριτζ, William Gell (1777-1836), συγκαταλέγεται στους σημαντικούς μελετητές του ελληνικού χώρου. Περιηγήθηκε την Iθάκη (1801 και 1806), την Τρωάδα (1801), τα Επτάνησα (1803), την Πελοπόννησο, τον Aργοσαρωνικό, τη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία (1805). Tο 1812 επισκέφθηκε για τελευταία φορά την ελληνική Ανατολή, συμμετέχοντας σε αποστολή της Εταιρείας των Dilettanti. Ταξίδεψε επίσης σε διάφορες περιοχές της Ιταλίας, όπου και απεβίωσε.
Ιδιαίτερα παραγωγικός, φιλοτέχνησε περίπου 800 σχέδια, δημοσίευσε πολλά έργα και ασχολήθηκε κυρίως με το ζήτημα της ταύτισης των τοπωνυμίων όπως καταγράφονται στα έπη του Ομήρου. Tα συμπεράσματά του, αυθαίρετα και αφελή πολλές φορές παρά την εμπεριστατωμένη έρευνα και τις τεκμηριώσεις του, σχολιάστηκαν από τους ομόδρομούς του περιηγητές. Οι προσωπικότητες των W.M. Leake, Ed. Dodwell και Λόρδου Βύρωνα επισκίασαν τελικά τον Gell, που ενώ υπήρξε ειλικρινής φιλέλληνας δεν δίστασε να ασκήσει αυστηρή κριτική στους Έλληνες την εύθραυστη ώρα του Αγώνα (1823).
Τον Απρίλιο του 1806 ο Gell ταξίδεψε από τον Μοριά στην Ιθάκη συντροφιά με τον Η. Raikes και τον γνωστό αρχαιoλόγο Ed. Dodwell. Περιηγήθηκαν το Βαθύ και όλη σχεδόν την ενδοχώρα, προς τον Αετό, το Σαρακήνικο, το Κιόνι, τον Μαραθιά, τον Νέριτο, τα μοναστήρια του Αρχαγγέλου και της Παναγιάς των Καθαρών κ.α., αναζητώντας κατάλοιπα της ομηρικής εποχής. Ο Gell παρακολουθεί και περιγράφει εορτές και έθιμα, όπως του Πάσχα (που συναντούμε ακόμα στα Ιόνια νησιά), και εντυπωσιάζεται από τους τοπικούς χορούς, τους οποίους συγκρίνει με τους αρχαίους ελληνικούς, ενώ δίνει πληροφορίες για το εμπόριο και τον πληθυσμό της νήσου. Στα σχέδιά του αποδίδονται πιστά: οι τοποθεσίες αλλά και η θάμπωση του ιδίου από τη μεσογειακή άνοιξη καθώς και η ιστορική «πυκνότητα» του ελληνικού τοπίου.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
