DESCHAMPS, Emile. Au pays d’Aphrodite. Chypre, carnet d’un voyageur, Ouvrage contenant quatre-vingts illustrations d'après des photographies, Παρίσι, Hachette, 1898.
Ο Γάλλος στρατιωτικός γιατρός Émile Félix Deschamps (1857-19;;) ήταν μέλος της Γεωγραφικής Εταιρείας της Μασσαλίας. Αφού παραιτήθηκε από την σταδιοδρομία του, ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο σε επιστημονικές αποστολές που του είχαν ανατεθεί από το Υπουργείο Παιδείας. Δημοσίευσε επί σειρά ετών τις παρατηρήσεις και τις φωτογραφίες που συνέλεξε από το μακρύ αυτό ταξίδι σε ανεξάρτητες εκδόσεις και σε σειρά άρθρων σε διάφορα επιστημονικά περιοδικά. Μερικές από τις χώρες και περιοχές που επισκέφτηκε και για τις οποίες δημοσίευσε σχετικά έργα ήταν η Κεϋλάνη (σημερινή Σρι Λάνκα), η Τουρκία, η Τύνιδα, η Κύπρος, η Παλαιστίνη, η Σαγκάη και η Βόρειος Αμερική. Συνέγραψε επίσης έργα για τις τροπικές νόσους καθώς και για την θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα. Το ευρύ φάσμα των ενδιαφερόντων του (βοτανική, εντομολογία, αρχαιολογία, εθνολογία) προσδίδουν στα έργα του ιδιαίτερο περιεχόμενο.
Το χρονικό του της παραμονής του στην Κύπρο μάς παραδίδει με σαφήνεια και αμεσότητα την εικόνα της κοινωνίας στο νησί, δεκατέσσερα μόλις χρόνια μετά το τέλος της οθωμανικής κυριαρχίας. Μετά από είκοσι τρεις μέρες ταξίδι από τη Μασσαλία, ο Deschamps αποβιβάζεται στη Λάρνακα της Κύπρου στις 14 Νοεμβρίου 1892. Στο χρονικό του ξεδιπλώνονται άκρως ενδιαφέρουσες περιγραφές για τις γειτονιές, τα παζάρια, την κίνηση στο λιμάνι, τις γυναίκες και τη διοίκηση, τις αλυκές και τα τεμένη, την ιστορία του τόπου. Συνέχισε τη περιήγησή του στο νησί (Αμμόχωστο, Λευκωσία, Κυρήνεια, Τρόοδος, Λεμεσός, Κύκκο, Μπελαπαΐς, Άγιος Ιλαρίων, Πάφος, Σαλαμίς, Καρπασία κ.ά). Εκτός από τις λεπτομερείς πληροφορίες για την εξέλιξη του ταξιδιού, διαβάζουμε περιγραφές για τις εκκλησίες και τις θρησκευτικές τελετές και γιορτές των Oρθοδόξων και των Αρμενίων και των Μουσουλμάνων, τα μοναστήρια και τις αγορές, τις ενδυμασίες, τις οχυρώσεις των πόλεων και τα άλλα ερείπια, τις δραστηριότητες των κατοίκων (εμπόριο, αλιεία ψαριών και σφουγγαριών, αργαλειοί, κεραμική, αγροτικές εργασίες, όπως η συλλογή χαρουπιών, το κρασί της Μόρφου, φίδια κ.ά), και τα ιστορικά γεγονότα, κυρίως όσα διαδραματίστηκαν κατά την περίοδο της φραγκικής και της οθωμανικής κατάκτησης. Χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις αρχαιολογίας ή ιστορίας της τέχνης αλλά οξυδερκής παρατηρητής ο Deschamps καταφέρνει να περιγράψει τόσο την κατάσταση των ερειπίων όσο και τη σύγχρονη του πραγματικότητα, και ειδικότερα τη ζωή των κατοίκων και τη συνύπαρξη Χριστιανών και Μουσουλμάνων. Εξαιρετικά ενδιαφέρον παραμένει το απόσπασμα που αφορά την εορτή του Κατακλυσμού (Αγίου Πνεύματος), τελετουργία συνδεδεμένη με τα αρχαία διαβατήρια έθιμα. Το χρονικό της παραμονής του ολοκληρώνεται μετά από δεκαπέντε μήνες, στις 4 Μαρτίου 1894. Στο Παράρτημα παραδίδονται επιγραφές (λατινικές, γαλλικές κι ελληνικές) που κατέγραψε ο συγγραφέας, οι ιστορικές περίοδοι της νήσου καθώς και επεξηγήσεις τοπωνυμίων.
Ο πλούτος των πληροφοριών που αφορούν διοίκηση, αρχαιολογία, ανθρωπολογία, αρχιτεκτονική, βοτανική, εθνολογία, φυσική γεωγραφία, κλίμα, ορυκτά, πολιτική, κοινωνία, στατιστικές και τη γλώσσα καθιστούν το χρονικό αυτό πολυτιμότατη πηγή πάνω στην πρώτη περίοδο της αγγλικής κυριαρχίας στην Κύπρο. Το εικονογραφικό υλικό αποτελείται από σχέδια που προέρχονται από φωτογραφίες και σκαριφήματα του συγγραφέα.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
Θέματα (82)
-
Σελίδα τίτλου. Στην ένθετη παράσταση γυναίκα από το Ριζοκάρπασο.
-
Δρομάκι στη συνοικία Σκάλα, Λάρνακα. Στα αριστερά ο τεκές Χαλά Σουλτάν.
-
Ο καθεδρικός ναός του Αγίου Νικολάου, σήμερα τέμενος Λαλά Μουσταφά Πασά, στην Αμμόχωστο.
-
Λαιμητόμος στην αυλή της οικίας του βενετού κυβερνήτη της Λευκωσίας.
-
Άποψη της Αγίας Αικατερίνης (τέμενος Χαϊντάρ πασά) στη Λευκωσία.
-
Η κύρια είσοδος της Αγίας Αικατερίνης (τέμενος Χαϊντάρ πασά) στη Λευκωσία.
-
Άποψη της μονής της Παναγίας της Αχειροποιήτου στην Κερύνεια.
-
Η σαρκοφάγος του Αλέξανδρου Φλάτρι στη μονή της Παναγίας της Αχειροποιήτου στην Κερύνεια.
-
Νεκρόπολη προϊστορικής περιόδου στην Κερύνεια. Πρόκειται πιθανότατα για τη νεκρόπολη των Βουνών.
-
Οικόσημα του Ούγου Δ΄ της Κύπρου στο Αββαείο Μπελαπαΐς στην Κερύνεια.
-
Κάτοικοι της Τηλυρίας, ορεινής περιοχής μεταξύ Πάφου και Λευκωσίας.
-
Αρχαιολογικός χώρος, πιθανότατα νεκρόπολη, στη θέση Κτήμα στην Πάφο.
-
Λαξευτά ταφικά μνημεία στο σύμπλεγμα των Τάφων των Βασιλέων στην Πάφο.
-
Ανάγλυφο στην εκκλησία των Τριών Ομολογητών (Γουρία, Σαμωνά και Άβιβου) στη Λευκωσία.