Τα Προσκυνητάρια Αγίων Τόπων, ευρέως διαδεδομένοι «τουριστικοί οδηγοί» των θείων προσκυνημάτων, οριοθετούν τους τόπους περιήγησης των πιστών. Επρόκειτο για βιβλία τις περισσότερες φορές μικρού σχήματος με σαφώς χρηστικό χαρακτήρα, που συντάσσονταν σε απλή και σαφή γλώσσα, κατά κανόνα σε πεζό και σπανιότερα σε έμμετρο λόγο. Περιείχαν συνήθως περιγραφές πολλών προσκυνημάτων της Παλαιστίνης που όφειλαν οι πιστοί να εντάξουν στο δρομολόγιό τους. Συντάχθηκαν άλλοτε από προσκυνητές και άλλοτε από συγγραφείς με λογοκλοπές και συμπιλήματα άλλων παρεμφερών έργων. Πρωτοεμφανίστηκαν γύρω στα μέσα του 17ου αιώνα και τον 18ο αιώνα γνώρισαν μεγάλη διάδοση.

Το Προσκυνητάριον του καμαράση του Αγίου Τάφου Χρυσάνθου του εκ Προύσης διαδόθηκε και είχε πολλές επανεκδόσεις. Η ιερά περιήγηση στους Άγιους Τόπους άρχιζε από τον ναό της Αναστάσεως και ακολουθούσαν τα άλλα ιερά σεβάσματα και τα μοναστήρια της Ιερουσαλήμ. Το προσκύνημα συνεχιζόταν στους εκτός της Αγίας Πόλεως τόπους της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, στη βασιλική της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ, στη μονή του Αγίου Σάββα και φυσικά στον ποταμό Ιορδάνη, όπου γινόταν και τελετή της συμβολικής βάπτισης. Το Προσκυνητάριον του Χρύσανθου εκ Προύσης περιέχει, πρώτα, κεφάλαια για τις ονομασίες, την ευκρασία και ευφορία της Αγίας Γης και περί των ορίων της γης της επαγγελίας και κεφάλαια περί της αγίας πόλεως Ιερουσαλήμ και για το παλάτι του Δαβίδ. Για τον ναό της Αναστάσεως περιέχει κεφάλαια περί της αγίας Πόρτας του Ναού, περί της αγίας Αποκαθηλώσεως, του αγίου Κουβουκλίου και των ένδον του Ναού προσκυνημάτων. Ακολουθούν μεταξύ άλλων κεφάλαια περί του μοναστηρίου του Αβραάμ, του ναού του Σολομώντος, της αγίας Σιών, περί του μοναστηρίου του Προφήτου Ηλία, περί της αγίας Βηθλεέμ, της αγίας Γεσθημανής, περί του όρους των Ελαιών, του Ιορδάνου Ποταμού και περί του Θαβωρίου όρους. Το Προσκυνητάριον του Χρύσανθου εκ Προύσης πρωτοεκδόθηκε, το 1728 στη Βιέννη και επανεκδόθηκε το 1787 και πάλι στη Βιέννη.

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου

• 

  Προμετωπίδα: Ο Πατριάρχης Ιεροσολήμων.

• 

  Σελίδα τίτλου.

• 

  Τα παλάτια του Δαυίδ.

• 

  Ιχνογραφία αληθής του μεγίστου και θείου ναού της Σωτηρίου Αναστάσεως του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και του Αγίου και Θετοτάτου όρους Γολγοθά.

• 

  Εξωτερικό του ναού του Παναγίου Τάφου.

• 

  Περί του Αγίου Κουβουκλίου.

• 

  Ο Πανάγιος Τάφος.

• 

  Εξωτερικό του ναού του Παναγίου Τάφου.

• 

  Μοναστήριον του Πατριάρχου Αβραάμ προσκολημένον εις τον τείχον του Αγίου ναού της Αναστάσεως.

• 

  Ο τόπος ένθα ηρώτησεν την Μαρίαν.

• 

  Το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.

• 

  Το μοναστήριον του οσίου πατρός ημών Νικολάου. Το μοναστήριον του ενδόξου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου.

• 

  Το μοναστήριον της Μεγάλης Παναγίας. Το μοναστήριον των Αγίων μεγαλομαρτύρων Θεοδώρων, Τύρωνος και Στρατηλάτου.

• 

  Το μοναστήριον του πατρός ημών και ερανοφάντορος Βασιλείου. Το μοναστήριον των Φράγκων, τιμώμενον εις όνομα Ιωάννου του Θεολόγου.

• 

  Το μοναστήριον του μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Το μοναστήριον των Αρχαγγέλων.

• 

  Το μοναστήριον της Αγίας και Πανσόφου Αικατερίνης. Το μοναστήριον του οσίου πατρός ημών Ευθυμίου.

• 

  Το μοναστήριον της Παναγίας Σεητνάγιας. Το μοναστήριον του τιμίου Προδρόμου.

• 

  Το μοναστήριον του ενδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, της Εβραϊκής λεγόμενον.

• 

  Το μοναστήριον του Αγίου αποστόλου Ιακώβου υιού του Ζεβεδαίου (αρμενικό).

• 

  Η Αγία Πόλις Ιερουσαλήμ.

• 

  Η ανατολική πύλη του ναού του Σολομώντος διά της οποίας επέρασεν ο Ιησούς ερχόμενος από την Βηθανίαν μετά το αναστήσαι τον Λάζαρον.

• 

  Τα Άγια των Αγίων του ναού του Σολομώντος ένθα εγένετο και η αφιέρωσις της αειπαρθένου Μαρίας, υπό Ιωακείμ και Άννης των γεννητόρων αυτής.

• 

  Η προβατική κολυμβήθρα, ήτοι η στοά του Σολομώντος, πέντε στοάς έχουσα. Τα οσπήτια του Ιωακείμ και Άννης.

• 

  Το Πραιτώριον ένθα έκρινεν ο Πιλάτος τον Χριστό.

• 

  Η Αγία Σιών.

• 

  Σπήλαιον ένθα ασκήτευσεν ο άγιος Ονούφριος.

• 

  Πηγάδι του Ιακώβ.

• 

  Η Λαύρα του οσίου πατρός ημών Σάββα του ηγιασμένου

• 

  Μοναστήριον του Τιμίου Σταυρού.

• 

  Μοναστήριον του αγίου Γεωργίου του Πετζαλά. Η Ορεινή ένθα ο ναός του Προδρόμου και η γέννησις αυτού.

• 

  Μοναστήριον του προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου. Ο τάφος της Ραχήλ.

• 

  Χωρίον των ποιμένων. Ο περίφημος ναός της Αγίας Βηθλεέμ.

• 

  Η Προσκύνησις των Μάγων.

• 

  Χωρίον των Θεοδοσιτών Αράβων Τούρκων. Χώρα και κατοικία του Αβραάμ.

• 

  Ο λιθοβολισμός του Αγίου Στεφάνου. Tο πανάγιον μνήμα της παναχράντου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου.

• 

  Πόρτα της Αγίας Γεθσημανή. Σπήλαιον των Αποστόλων.

• 

  Ο κήπος του Γεθσημανή.

• 

  Η κοιλάδα του Ιωσαφάτ ή του κλαυθμώνος. Οι τάφοι του Αβεσσαλώμ και του Προφήτου Ησαΐου. Χωρίον Σιλωάμ.

• 

  Ο πριονισμός του προφήτου Ησαΐου.

• 

  Η Βηθανία και έγερσις του Λαζάρου. Το Σαραντάριον όρος ένθα ο Χριστός ενήστευσεν ημέρας μ΄.

• 

  Μοναστήριον των Παρθένων. Μοναστήριον του Αγίου Ευθυμίου επί την έρημον του Ιορδάνου.

• 

  Όρος των ελαιών. Ο τάφος της Αγίας Πελαγίας. Το ιερόν κουβούκλιον ένθα φαίνεται έως σήμερον το ίχνος του παναχράντου ποδός του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όπου επάτησεν αναληφθείς.

• 

  Η βάπτησις του Χριστού. Μοναστήριον του Προδρόμου επί τον Ιορδάνην.

• 

  Μοναστήριον του αββά Γερασίμου.

• 

  Ο ναός του Αγίου Γεωργίου εν Λύδδη.

• 

  Ο ναός της Παναγίας στη Γάζα.

• 

  Η Καισάρεια του Φιλίππου και το μοναστήριον του Αγίου Πέτρου.

• 

  Ο ναός του Αγίου Γεωργίου εν Ράμλη. Η Ιόππη (Γιάφα).

• 

  Η Εμμαούς. Το σπήλαιον του Βαρούχ.

• 

  Η Πτωλεμαΐς, το νυν λεγόμενον Άκρι, πόλις διάσημος με οικοδομάς λαμπρότατας, με κάστρον οχυρόν, και με λιμένα καλόν και χωρητικόν και με εκκλησίαν επ'ονόματι του μεγαλομάρτυρος Γεωργίου. Η Ναζαρέτ.

• 

  Η λίμνη της Τιβεριάδας, ο Ιορδάνης και η Νεκρά Θάλασσα. Το όρος Θαβώρ.

• 

  Το Κυριακόν όρος, η εκκλησία του Ιωάννη του Βαπτιστή στη Σεβάστεια. Η Κανά της Γαλιλαίας.

• 

  H Σαμάρεια. Ο Ιησούς συνομιλεί με τη Σαμαρίτιδα γυναίκα.