Η Αδριανούπολη ήταν σταθμός σημαντικός στη χερσαία οδό που οδηγούσε από τη Δυτική Ευρώπη προς την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Όλες οι διπλωματικές αποστολές των ηγεμόνων της Δύσης, που όδευαν προς την Κωνσταντινούπολη, περνούσαν και διέμεναν στη δεύτερη αυτή πιο σημαντική πολιτεία στη Θράκη. Έτσι, στο πρώτο περιηγητικό έργο όπου απεικονίζονται ανθρώπινοι τύποι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αυτό του Ν. de Nicolay (1580), έχουμε και τις πρώτες εικόνες για χαρακτηριστικούς τύπους της πόλης, θέματα που θα ξανασυναντήσουμε ως τα τέλη του 19ου αιώνα (V.M. Coronelli, 1707, Γ. Πατιερίδης / Κ. Σταμάτης), ενώ προσωπογραφία του σουλτάνου Μουράτ Α΄, που μετέφερε την πρωτεύουσα των Οθωμανών στην Αδριανούπολη, έχουμε στο σημαντικό έργο του Λ. Χαλκοκονδύλη (1632).

Το περίφημο τέμενος του Σελίμ, έργο του Σινάν, συναντάμε στο χρονικό του ταξιδιού τoυ S. Schweigger (1608) αλλά και στο Λεύκωμα με έργα του E. Peytier (1829-32, 1833-36).

Τα κτήρια, οι αρχαιότητες, τα ερείπια, τα ανάκτορα, τα τείχη, τα τεμένη και απόψεις του χώρου αναδεικνύονται στο “Λεύκωμα” (1834) των C. Sayger / A. J. Desarnod που μετείχαν στις πολεμικές επιχειρήσεις του τσάρου Νικολάου Α΄ ενάντια στις οθωμανικές δυνάμεις κατά διάρκεια του Ρωσοτουρκικού πολέμου, 1829-1830. Η συμμετοχή, στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1829-30), αρκετών στρατιωτικών από τις ηγεμονίες της Δύσης γίνεται η αφορμή να κατατεθούν, σε κείμενα και σε εικονογραφικά τεκμήρια, μνημεία, τοπία και άνθρωποι από την περιοχή της Θράκης και του Ευξείνου Πόντου (J.Ed. Alexander, 1830).

Τα Λευκώματα με ανθρώπινους τύπους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, δημοφιλή ήδη από τον 16ο αιώνα, κυκλοφορούσαν τα τέλη του 18ου αιώνα με πολύ προσεγμένα επιχρωματισμένα χαρακτικά. Συχνά οι δημιουργοί και οι εκδότες ήταν ανώνυμοι, και πολλά θέματα ήταν δάνεια από προγενέστερα  έργα (Recueil, ca.1780).

Απόψεις της πόλης και των περιχώρων έχουμε και στο “Λεύκωμα” (1836-38) των R. Walsh / Th. Allom, ενώ, σε φωτογραφίες πια, έχουμε εικόνες από την πόλη στα 1896 (J. Beauregard).

Συντάκτης: Ιόλη Βιγγοπούλου