Στους αξιόλογους χάρτες του Fr. Basilicata (1618), η επιδέξια χρήση των χρωμάτων, τόνισε την τοπογραφία και τη μορφολογία και των γύρω από τo Ρέθυμνο αξιόλογων περιοχών. Απεικονίζονται επίσης λεπτομέρειες του χώρου, όπως αλυκές, περιβόλια, μύλοι, πηγάδια, ακόμη και δέντρα, ενώ ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις. Στα 1686, σε έκδοση του Γερμανού χαράκτη και ζωγράφου J. von Sandrart τονίζεται με εντυπωσιακό τρόπο η κινητικότητα των πλοίων στο λιμάνι, και στο σπουδαίο ιστορικο-γεωγραφικό σύγγραμμα του Ol. Dapper ("Archipel" στα 1688) απεικονιζεται με εύστοχη χάραξη η οχύρωση της πόλης και η Φορτέτζα.

Στην έκδοση του J. Sandrart (1687) οι πίνακες απεικονίζουν κάστρα και τοποθεσίες, κυρίως της βενετικής κυριαρχίας. Παρόμοια έργα κυκλοφόρησαν για να εξαίρουν τις νικηφόρες νίκες των Ενετών στη σύγκρουση τους με του Οθωμανούς στη διάρκεια του ΣΤ΄Βενετο-οθωμανικού πολέμου  (1684-1699), όπως στα τέλη του 17ου αιώνα, οι εκδόσεις του J. Peeters (1686) όπου απεικονίζονται πόλεις, λιμάνια και τοποθεσίες στην Αυστρία, τη νότιοανατολική Ευρώπη, την ανατολική Μεσόγειο και περιοχές της Ασίας ώς τη Σαουδική Αραβία, ενώ στην έκδοση του J. Peeters στα 1690 απεικονίζονται πόλεις, λιμάνια και τοποθεσίες από την Αδριατική θάλασσα έως την Ινδία.

Στην πολυτιμότατη έκδοση (1717) του πρωτοπόρου για τα δρομολόγιά του J. Pitton de Tournefort αντικρίζουμε την πρώτη «ρεαλιστική» άποψη του Ρεθύμνου από τη μεριά της ανατολικής ακτής.

Μετά τον Γάλλο J. Pitton de Tournefort, o αυστριακής καταγωγής F.W. Sieber είναι ο πρώτος φυσιοδίφης που περιηγείται το νησί και, συλλέγοντας κυρίως βοτανολογικό υλικό, μας παραδίδει στο έργο του (1823) μια πολύ αναλυτική εικόνα του δημόσιου και κοινωνικού βίου των κατοίκων της Κρήτης. Σε μια από τις πολλές εκδόσεις πάνω στα ήθη, τα έθιμα, τις ενδυμασίες και τα μνημεία της Ελλάδος (Griechenland, 1825c), η εικονογράφηση δανείζεται πίνακες από δημοφιλή ταξιδιωτικά έργα τα οποία είχαν κυκλοφορήσει τις προηγούμενες δεκαετίες, όπως συμβαίνει και με τα θέματα που αφορούν την περιοχή.

Στο πρωτοπόρο για την εικονογράφηση του έργο του R. Pashley (1837), τοπία, μνημεία, αρχαιότητες και άνθρωποι της περιοχής του Ρεθύμνου ζωντανεύουν την αφήγηση της αρχαιολογικής περιήγησής του, καθώς και τα στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής τα οποία περιγράφει.

Ο πετυχημένος και παραγωγικότατος τοπιογράφος Ed. Lear ταξίδεψε (1864) στη δυτική κυρίως Κρήτη και αποδίδει το ήσυχο τοπίο και όμορφες τοποθεσίες γύρω από την πόλη, το ίδιο το Ρέθυμνο και την εντυπωσιακή Μoνή Αρκαδίου (στην έκδοση δημοσιεύεται και αντίστοιχο χαρακτικό με το ίδιο θέμα από το έργο του Ρ. Πάσλεϊ).

Στο Λεύκωμα (1984) μάς παραδίδονται αξιολογότατες και σπάνιες ξυλογραφίες από το πρωτοπόρο εβδομαδιαίο βρετανικό περιοδικό “The Illustrated London News” (1842-1885) και το συγγενές “The Graphic” (1869-1885). Απεικονίζονται τοποθεσίες, πρόσωπα και γεγονότα (πολιτικά, κοινωνικά, πολεμικά), μερικά από τα γεγονότα αφορούν και την Κρήτη,  από το 1842 έως το 1885.

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου