Για τη Λυκία, στο μεγαλόπνοο έργο του M.G.F.A. Choiseul-Gouffier -το οποίο εξέφρασε με έναν νέο και πρωτότυπο τρόπο το αρχαιόφιλο και φιλελληνικό πνεύμα της εποχής του, ενώ εισήγαγε (τέλος 18ου- αρχές 19ου αι.) την «εικόνα» ως πρωτεύον στοιχείο σε ταξιδιωτικό χρονικό-  δημοσιεύονται χάρτες, απόψεις, σχέδια και κατόψεις για τις αρχαιότητες (αρχαίο θέατρο, σαρκοφάγοι, αρχιτεκτονικά μέλη, λυκιακοί τάφοι) στην αρχαία Τελμησσό, γνωστή εκείνη την περίοδο ως Μάκρη.

Λίγα χρόνια μετά κυκλοφόρησαν τα εντυπωσιακά επιχρωματισμένα χαρακτικά του L. Mayer (1803) με απόψεις από την περιοχή της αρχαίας Τελμησσού αλλά και των Μύρων και της αρχαίας Ανδριάκης (αρχαίο θέατρο, λουτρά, λυκιακοί τάφοι και σαρκοφάγοι, ερείπια ρωμαϊκών κτισμάτων). Στα πολύ δημοφιλή ζωγραφικά έργα του ο L. Mayer (1810) δεν περιορίστηκε στην αποτύπωση μόνον των αρχαίων μνημείων, αλλά προσέθεσε γραφικές λεπτομέρειες από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Όμως από τις αρχές του 18ου αιώνα, τα οδοιπορικά του Γάλλου εμπόρου και κυνηγού αρχαιοτήτων P. Lucas (1712) με σπάνια εικονογραφικά θέματα, προκάλεσαν αίσθηση σε όλη την Eυρώπη.

Τα μέχρι σήμερα σημαντικά αγκυροβόλια της περιοχής χαρτογραφούνται στον λιμενοδείκτη του J. Roux (1804), στο χρονικό των ταξιδιών του αξιολογότατου για τις οξυδερκείς παρατηρήσεις του, κυρίως για τη σύγχρονή του εποχή και για όλες τις περιοχές που περιηγήθηκε, Ed.D. Clarke (1814) και του Άγγλου υδρογράφου Fr. Beaufort (1817), ο οποίος εξερεύνησε όλη τη νότια ακτή της Μικράς Ασίας. Στο τελευταίο δημοσιεύονται και απόψεις από λυκιακές σαρκοφάγους στην Κέκοβα και ερείπια από το αρχαίο θέατρο στα Πάταρα. Όπως και στα άλλα του έργα, ο Άγγλος τοπογράφος W.M. Leake (1824) παραδίδει συγκροτημένες και λεπτομερειακές αρχαιολογικές παρατηρήσεις.

Τα σπάνια θέματα, και οι εικονογραφήσεις που τα συνοδεύουν, τα οποία διαπραγματεύονται τα άρθρα, τα μελετήματα, τα δοκίμια και τα χρονικά ταξιδιών που συγκεντρώθηκαν στο τόμο αυτό του R. Walpole (1820) αποτελούν αξιολογότατα τεκμήρια για την ιστορική, αρχαιολογική κυρίως αλλά και φυσική ιστορία της κάθε τοποθεσίας και της Λυκίας.

Ο Γάλλος αρχαιολόγος F.M.Ch. Texier με την τρίτομη έκδοση “Γεωγραφική, Iστορική και Aρχαιολογική περιγραφή των Πόλεων και Eπαρχιών της Mικράς Aσίας….” (1839-1849) παρέδωσε για πρώτη φορά οργανωμένα όλη την μέχρι τότε γνώση για τη Μικρά Ασία. Στην έκδοση αυτή, που περιγράφει τα πορίσματα της περιοδείας του, συναντάμε (σε επανέκδοση του 1882) επιγραφές, απόψεις τόπων και τάφων και κατόψεις μνημείων από την Τελμησσό, την Τλω, τον Ξάνθο, την Αντίφελλο, τα Μύρα, τις Κυανέες, τις Απέρλες και τα Πάταρα. Στο αμέσως επόμενο έργο του F.M.Ch. Texier (1864), που σηματοδότησε την έρευνα και τη μελέτη των βυζαντινών μνημείων κυρίως στη Μικρά Ασία, δημοσιεύονται για πρώτη φορά σχέδια και κατόψεις από το σημαντικό χριστιανικό μνημείο στα Μύρα.

Την ίδια περίπου περίοδο, μετά από τρεις περιοδείες στην ενδοχώρα της Μικράς Ασίας και κυρίως στη Λυκία, ο Ch. Fellows εκδίδει (1839) το χρονικό των περιηγήσεών του με απόψεις, σχέδια και κατόψεις μνημείων, πολλά από τα οποία, με δική του πρωτοβουλία, μεταφέρθηκαν ολόκληρα και βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Οι πίνακες του G. Scharf  με τα συνοδευτικά κείμενα του Ch. Fellows συγκροτούν μια πολύ εντυπωσιακή έκδοση (1854) με τις τοποθεσίες και τις αρχαιότητες στην Λυκία, την Καρία και την Λυδία, όπου ο Fellows εργάστηκε για τον εντοπισμό αλλά και την λαφυραγώγηση μνημείων. Αξιοπρόσεχτα τα γραφικά στιγμιότυπα που εμπλουτίζουν τις απόψεις και όπου παρατηρούμε ανθρώπινους τύπους των περιοχών σε καθημερινές αγροτικές, κτηνοτροφικές εργασίες καθώς και στιγμές ψυχαγωγίας τους, δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στους χώρους των ερειπίων.

Το χρονικό της θαλάσσιας περιήγησης του J.H. Allan στη Μεσόγειο, στα μέσα του 19ου αιώνα, δημοσιεύτηκε (1843) σε μια εντυπωσιακή έκδοση, εμπλουτισμένη με πολλές απόψεις από τους σταθμούς επίσκεψης στη διάρκεια του ταξιδιού. Η αρχαία Τελμησσός ή Μάκρη έδωσε πλούσιο υλικό με τα αρχαιολογικά ευρήματα γύρω από την πόλη.

Τα χαρακτικά και οι ακουαρέλες με τοπία ή λεπτομέρειες του χώρου και ανθρώπινους τύπους, τα οποία προέρχονται από σχέδια του ίδιου του P. Jeancard (1919), θυμίζουν φωτογραφικές λήψεις.

Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου