Ακρόπολη, η νότια όψη.LA MOTRAYE, Aubry de. Voyages du S.r A. de La Motraye, en Europe, Asie & Afrique. Où l’on trouve une grande varieté de Recherches géographiques, historiques & politiques..., τ. Ι-ΙΙ, Χάγη, T. Johnson & J. van Duren, 1727.
Ο Γάλλος Aubry de La Mottraye (1674;-1743), ουγενότος εγκατεστημένος στην Αγγλία, έλαβε εξαιρετική μόρφωση, άρχισε να ταξιδεύει το 1696 και για είκοσι έξι χρόνια περιόδευσε τη Βόρεια Eυρώπη, την Kριμαία, την Eγγύς Aνατολή, τη Pωσία, την Πρωσία και την Πολωνία. Συνδύασε τα διπλωματικά ταξίδια –ως σύμβουλος και ακόλουθος των ηγεμόνων– με τις εμπορικές συναλλαγές και το συλλεκτικό του ενδιαφέρον.
Tο έργο του κοσμούν εντυπωσιακά χαρακτικά με σπάνια θέματα, τόσο απόψεων πόλεων όσο και του καθημερινού βίου, ενώ οι λεπτομερείς περιγραφές καθιστούν το οδοιπορικό του ένα από τα πρώτα όπου η δύναμη του γραπτού λόγου υποκαθιστά τις εικόνες. Πολυτιμότατες για τους μελετητές παραμένουν έως σήμερα και οι ημερολογιακές παρασελίδιες σημειώσεις του.
Στο πρώτο ταξίδι του, στα 1696, βρέθηκε από το Παρίσι στη Ρώμη, στην Αλεξάνδρεια, στη Λισαβόνα και κατέληξε στην Αγγλία. Το δεύτερο ταξίδι του ο La Mottraye ξεκίνησε το 1698 με αγγλικό πλοίο από το Gravesend για τη Σμύρνη και από τον θαλάσσιο δρόμο μέσω του Γιβραλτάρ έφτασε στο Αιγιακό αρχιπέλαγος. Με το καΐκι που τους έφερε ψάρια στο πλοίο πόδισε στην Πάτμο. Πέρασε στις Κλαζομενές και έφτασε στη Σμύρνη, όπου έμεινε πέντε μήνες. Περιγράφει την πόλη, το αγγλικό εμπόριο στην περιοχή, τον τάφο του αγίου Πολύκαρπου, τα αμπέλια στα περίχωρα και αναφέρεται στον σεισμό του 1688. Την Έφεσο επισκέφθηκε τον Φεβρουάριο του 1699. Πηγαίνει στη Χίο, όπου γράφει μεταξύ άλλων για τη μαστίχα και τα αρώματα της νήσου. Στη Σάμο μένει τρεις μέρες και επισκέπτεται τα ερείπια του ναού της Ήρας. Τέλη Μαΐου του 1699, φεύγοντας από τη Σμύρνη, καθώς είχε το συνήθειο να αναζητά παντού κυρίως αρχαία νομίσματα, προμηθεύτηκε αρκετά τόσο από τη Μυτιλήνη όσο και από τα λιμάνια του Ελλήσποντου.
Στην Κωνσταντινούπολη αρχίζει να περιγράφει αναλυτικά τα πολιτικά γεγονότα της εποχής, τις διπλωματικές σχέσεις του σουλτάνου με τους ξένους πρέσβεις, το λιμάνι, τον στόλο, τα εντυπωσιακά κιόσκια, τη Χαλκηδόνα, την Αγία Σοφία, τα τεμένη, το Σεράι, το χαρέμι, τις ακροάσεις του Μεγάλου Αυθέντη, τον χώρο του βυζαντινού Ιππόδρομου, τους ιστορικούς κίονες, τα νεκροταφεία των Ελλήνων, των Αρμένιων και των Εβραίων, τον τούρκικο γάμο, τους Δερβίσηδες, τα μπεζεστένια, τα χάνια και το ραμαζάνι, ενώ αφιερώνει αρκετές σελίδες για να παραθέσει αναλυτικά την εντυπωσιακή είσοδο-παρέλαση του σουλτάνου με τους εκατοντάδες αξιωματούχους και υπηρετούντες στην αυλή του. Επισκέφτηκε τη Νικομήδεια και παρέμεινε στην Προύσα ως το 1703, ενώ τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς οδεύει προς την Άγκυρα (όπου μεταξύ άλλων παραδίδει πληροφορίες για τις ελληνικές επιγραφές, τον Έλληνα επίσκοπο και τις εκκλησίες), τη Σινώπη (αγόρασε αρχαία νομίσματα) και από την Άμαστρη μπαίνει στον Βόσπορο.
Τον Ιούλιο του 1703 ο La Mottraye, αυτόπτης μάρτυς, παραδίδει όλα τα γεγονότα της Αδριανούπολης και πως ο σουλτάνος Μουσταφά Β΄, που διαπνεόταν από μεταρρυθμιστικές τάσεις και επιχείρησε μετά τη Συνθήκη του Κάρλοβιτς (1699) να βελτιώσει τα εσωτερικά θέματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έχασε τον θρόνο του, αλλά γράφει επίσης και για τον Έλληνα Πατριάρχη και την πατριαρχική εκκλησία. Τον Ιούνιο του 1707 επιβιβάστηκε σε μια σακολέβα με εσπεριδοειδή από τη Χίο και ταξίδεψε πάλι προς τη Σμύρνη, όπου έμεινε τρεις εβδομάδες και από εκεί μέσω Νάξου βρέθηκε για τρεις μέρες στη Σαντορίνη και μέσω Αμοργού, Νάξου και Άνδρου έφτασε στη Θεσσαλονίκη. Πήγε για δύο μέρες στο Άγιον Όρος, ύστερα στην Αίνο, την Αδριανούπολη, όπου περιγράφει και έναν ελληνικό γάμο, και ξαναγύρισε στην Κωνσταντινούπολη.
Ως το 1710, που έφυγε οριστικά από την Ανατολή, συνέχισε να ταξιδεύει από την πρωτεύουσα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ως τη Μάλτα και τη Βαρκελώνη, με σταθμούς στη Μυτιλήνη, στις θρακικές πόλεις του Ελλήσποντου, στην Τένεδο, στην Λήμνο, στην Τροία, στα Ψαρά, στα νησιά του Αιγαίου, στη Μονεμβασιά, την Κρήτη, τη Ζάκυνθο και αλλού και δεν σταμάτησε αφενός να περιγράφει τα πολιτικά γεγονότα και αφετέρου να αναζητά και να αγοράζει κυρίως αρχαία νομίσματα.
Στα 1713, μετά από πολλά ταξίδια του στη Βόρεια Ευρώπη, βρέθηκε πάλι στην Κωνσταντινούπολη απ’ όπου διασχίζοντας την ανατολική Θράκη και την Αδριανούπολη συνέχισε στη Φιλιππούπολη, τη Σόφια και από το Βελιγράδι έφτασε στη Βιέννη, την Ολλανδία και τελικά στην Αγγλία. Στα 1714 ξαναεπέστρεψε στην πρωτεύουσα της Oθωμανικής Αυτοκρατορίας ταξιδεύοντας στη Γερμανία, την Ουγγαρία και τα ανατολικά παράλια της Μαύρης Θάλασσας.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
