SOMER, Jan. Somer's Zee en landt reyse, gedaen naer de Levante, als Italien, Candien, Cypres, Egypten, Rhodes, Archipelago, Turckyen, en wederom door Duytslant..., Άμστερνταμ, Jacobus van den Bergh, 1661.
Ο Ολλανδός μοναχός του τάγματος των Βενεδικτίνων Jan Somer (c.1560-1640) ταξίδεψε στην Ανατολή περίπου δύο χρόνια (1590-1592). Ξεκίνησε από τη γενέτειρά του στην επαρχία Ζηλανδίας τον Νοέμβριο του 1590, και περνώντας από το Λιβόρνο, την Πίζα, την Φλωρεντία, την Μπολώνια και τη Φεράρα, έφτασε στη Βενετία, απ’ όπου έφυγε ξανά με πλοίο στις 17 Ιουνίου 1591.
Αφού επισκέφθηκε την Πούλα της Ίστριας, τις Δαλματικές ακτές, την Κέρκυρα και την Ζάκυνθο, έφτασε στα Χανιά στις 24 Ιουλίου 1591 και περιηγήθηκε την Κρήτη (Χάνδακας, Ρέθυμνο). Στη συνέχεια, το πλοίο στο οποίο επέβαινε με προορισμό την Αίγυπτο έπεσε σε τρομερή καταιγίδα κι αναγκάστηκε να προσεγγίσει το λιμάνι της Αμμοχώστου στην Κύπρο. Εκεί ο Sommer πιάστηκε αιχμάλωτος. Κατάφερε να αποδράσει, παρέμεινε ένα μικρό διάστημα στην Αίγυπτο (Αλεξάνδρεια, Ροζέτα, Κάιρο) και τον Οκτώβριο του 1591 ταξίδεψε προς τον Λίβανο. Μέσα σε έναν μήνα περιηγήθηκε το Χαλέπι, την Τρίπολη της Συρίας και την Ιερουσαλήμ, κι ύστερα κατευθύνθηκε με πλοίο προς τη Ρόδο, τη Μήλο, την Πάρο, τη Λέσβο, και τη Χίο. Μετά από ένα ναυάγιο έφτασε τελικά στην Τροία, επισκέφτηκε την Τένεδο και κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη τον Νοέμβριο του 1591.
Από εκεί πιθανώς ξεκίνησε ένα άλλο ταξίδι στην ανατολική Θράκη, την Θεσσαλονίκη, την Αθήνα και την Κόρινθο. Είναι βέβαιο ότι τον Απρίλιο του 1592 πέρασε από τη Ραγούζα στην Ιταλία και από εκεί έφτασε στη γενέτειρά του μέσω Ελβετίας. Το χρονικό του ταξιδιού του δημοσιεύτηκε μετά τον θάνατό του, στα 1649 και στα 1661, σχεδόν πανομοιότυπα, ενώ η έκδοση του 1664 παραδίδει ως χρονολογία του ταξιδιού τη διετία 1640-1642, όταν δηλαδή ο δημιουργός είχε πλέον πεθάνει.
Στο τελευταίο μέρος του χρονικού παραδίδονται κάποιες υπερβολές καθώς και τοπωνύμια που δεν μπορούν να ταυτιστούν, θέτοντας έτσι το ερώτημα της εγκυρότητας όλου του έργου. Εκτός από τις στερεότυπες ιστορικο-γεωγραφικές πληροφορίες, οι περιγραφές του Somer από τις σαράντα περίπου μέρες που έμεινε στην Κρήτη (Χανιά, Ηράκλειο, Γόρτυνα, Ρέθυμνο) κι αξιοποίησε τον χρόνο του μαθαίνοντας ελληνικά, καθώς και οι πρωτότυπες λεπτομέρειες από την επίσκεψή του στη Ρόδο δείχνουν έναν οξυδερκή παρατηρητή, ο οποίος όμως δεν παύει να συγκρίνει όλους τους τόπους με την γενέτειρά του.
Σύνταξη: Ιόλη Βιγγοπούλου
